LGS için ÖYKÜ OKUTAN SORULAR

 

Ortaokulda 8. sınıf velileriyle toplantı yapacağını söyleyen öğretmen arkadaşım beni de davet etti. "Ben de katılmak isterim, çok memnun olurum?" dedim.

Konu LGS idi. Tartışmaların odağında öğrencilerin soru çözmekten bıktıkları, kitap okumadıkları, cep telefonu ve internet vardı. Bir velinin "Hocam, soru çözdüremiyorum. Kızım bana "Anne bıktım, hep aynı sorular, çöz çöz hep aynı... İstemiyorum..." diyor. Bana bir yol gösteriniz, lütfen" diyen sözleri karşısında öğretmen arkadaşımın çaresizliğine tanık oldum. Velinin sözleri bana da Öykü Okutan Soruların ilk kıvılcımını işaret etti. Acaba olur mu, olmaz mı, derken yoğun uğraşlardan sonra olabileceğini gördüm.

Türkçe soru kökleri için gerekli olan paragraf ve cümleleri seçtiğim bir öyküden aldım. Üstelik bunu olay örgüsüne zarar vermeden yaptım. Deneme yaptığım okullarda öğretmen, veli ve öğrencilerde olağanüstü ilgi görünce daha çok yazma isteği duydum.

Türkçe soru köklerini masallarla, halk hikâyeleriyle, şair ve yazar anılarıyla, Türk sanat müziği güfteleriyle, güncel şarkı sözleriyle ve diğer edebi konularla ilişkilendirmeye başladım.

Amacım öğrencilerin belleklerinde olup da unutulan Türkçe anlama ve kavrama yeteneklerini güncelleştirmelerini sağlamak, hem de okuma isteklerini harekete geçirmekti. Bu amacıma fazlasıyla ulaştığımı görmekten heyecan duydum.

Öğrencilerin yoğun ilgisinin yanında daha çok öğrencilerin anne ve babalarının yoğun talebiyle karşılaştım. "Çocuklar tek konulu dershane sorularından bıkmışlardı. Hep aynı olduklarını söylüyorlardı. Nasıl olsa kitap okumuyorlar, okutamıyoruz. Bu sorular çok güzel; hem soru çözüyorlar hem öykü okuyorlar. Çok hoşlarına gitti" diyerek, daha çok soru istediler.

Elbette ki öykünün aslını okumaya benzemez, ancak  hiç okumayan ya da az okuyan öğrenciler için bir basamak oluşturuyorlar.

Bu çalışmalarımda, her yaprak test bir öykü içermektedir. Aşağıdaki örnekte de göreceğiniz gibi, öykülerin aslını bozmamaya özen gösterdim.



LGS - SORU ÇÖZERKEN

ÖYKÜ OKUTAN TÜRKÇE SORULAR

 

LGS 2020 Türkçe Kazanım: T.8.3.5. Bağlamdan yararlanarak bilmediği kelime ve kelime gruplarının anlamını tahmin eder (Öğrencilerin tahmin ettikleri kelime ve kelime gruplarını öğrenmek için sözlük, atasözleri ve deyimler sözlüğü vb. araçları kullanmaları sağlanır. Öğrencilerin tahmin ettikleri kelime ve kelime gruplarını öğrenmek için sözlük, atasözleri ve deyimler sözlüğü vb. araçları kullanmaları sağlanır. Öğrencinin öğrendiği kelime ve kelime gruplarından sözlük oluşturması teşvik edilir.)

Öykü  Yczarı              : Della’nın Hikâyesi (O. Henry)

Soru Sayısı                 : 20+1=21

1. “Kelimelerin, bir varlığı, kavramı, niteliği, durumu, hareketi karşılamak üzere, belirli kurallar içinde yan yana gelerek oluşturdukları kelime topluluklarına kelime grubu denir”

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yukarıdaki tanıma uygun kelime grubu yoktur?

A) Della’nın tam bir dolar seksen yedi senti vardı.

B) O kadar, ne bir sent eksik, ne bir sent fazla!

C) Bunun da altmış senti peniden olan ufaklıktı.

D) Bu penileri teker teker bakkal kasap manavla çekişe çekişe pazarlık ederek biriktirmişti.

 

2. "deve" ve "kuş" kelimeleri tek başlarına birer varlığı karşılarlar. Ama "deve kuşu" kelime grubunun karşıladığı varlığı tek kelime ile karşılayamayız.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yukarıdaki açıklamaya uygun bir kelime grubu vardır?

A) Della paraları üç defa saydı.

B) Bir dolar seksen yedi sent, o kadar! Hâlbuki ertesi gün Noel Bayramıydı.

C) Kendini odadaki eski divanın üzerine attı.

D) Hıçkıra hıçkıra ağlamaktan başka çare yoktu, Della da böyle yaptı.

 

3. “Çocuk çiçeği arkadaşına verdi" cümlesinde “çocuk” ve “çiçek” sözcükleri oldukça soyutturlar. Eğer onların önüne “küçük” ve “kır” sözcükleriyle birlikte "Küçük çocuk, kır çiçeklerini arkadaşına verdi" şeklinde söylersek, varlıkların nitelik ve niceliklerini de bildirerek ifade etmiş oluruz.

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcük gruplarının hangisinde benzer bir örnek vardır?

A) Della'nın evi, haftada sekiz dolara tutulmuş mobilyalı bir apartman!

B) Tasvire değer bir hali yok, tam bir fakirhane!

C) Aşağıda girişte, içine tek bir zarf sığdırmaya yetmeyen eski mektup kutusu ile bir zil vardı.

D) Kapıda da "Mr. James Dillingham Young" ismini taşıyan bir kart asılı idi.

4. Mr. James Dillingham eve geldiği vakit Della, kocasına "Jim" diye hitap eder, boynuna sarılarak onu bağrına basardı.

Gözündeki yaşlar dindikten sonra Della eline bir ponpon alarak yüzünü pudraladı. Pencerede durarak o kasvetli arka avludaki beyaz bir parmaklıkta yürüyen kediyi aptal aptal seyretti. Ertesi gün Noel'di. Jim'e bir hediye alabilecek yalnız bir dolar seksen yedi senti vardı.

Aşağıdaki seçeneklerde belirtilen kelime gruplarından hangisi için, yukarıdaki metinde örneği yoktur?

A) Tekrar grubu (ikileme)

B) Sıfat tamlaması

C) İsim tamlaması

D) Sayı grubu

 

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme farklı bir yolla yapılmıştır?

A) Bu penileri aylardan beri birer birer biriktirmişti.

B) Hâlbuki şimdi ucuz pahalı bir işe yaramadıklarını görüyordu.

C) Jim’in aldığı haftada yirmi dolar bir bir eriyip gidiyordu.

D) Masrafların çokluğu teker teker aklından geçiyordu.

 

6. “Açılan bir gülsün sen yaprak yaprak” cümlesinde “Açılan gül” sıfat tamlamasını oluşturan sözcüklerin arasına “bir” sözcüğü girmiştir. Daha çok şiir dilinde görülen benzer uygulama aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır?

A) Şimdi Jim'e güzel bir hediye alacak sadece bir dolar seksen yedi senti vardı.

B) Sevgili Jim'ine güzel hedeye almak hususunda hülyalar kurarak mesut anlar yaşamıştı.

C) Güzel, nadir, parlak bir hediye, diyerek pencereden uzaklaştı, kendini aynanın önüne attı.

D) Gözleri pırıl pırıl yanıyordu, ama aniden rengi uçuvermişti; saçlarını çözerek omuzlarının üzerine döktü.

 

7. Kelime gruplarının diğer kelimelerle ve kelime gruplarıyla ilişkisi, grubun sonundaki çekim ekleriyle sağlanır. Bu çekim ekleri sadece grubun son kelimesine değil, o gruba aittir.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime grubu örnek değildir?

A) James Dillingham Young Ailesi'nin iftihar ettikleri iki şeyleri vardı.

B) Birisi Jim'in babasından intikal eden ve aslında büyük babasına ait olan altın saat,

C) Diğeri ise açıldığı zaman çağlayana dönen Della'nın saçları idi.

D) İkisinin de en değerli varlığı bunlar idi.

 

8. (I) Apartmanın hava deliğinin karşı tarafında Saba Melikesi otursaydı, Della, kraliçenin mücevherlerini kıymetten düşürmek kastiyle, o güzel saçlarını pencereden dışarı sarkıtırdı. (II) Hazreti Süleyman apartmanın kapıcısı olsa ve bütün servetini, elmaslarını, bodrumda bulundursaydı, Jim ihtiyarı kıskandırıp hasetle sakalını kaşıttırmak için önünden her geçişinde cebindeki saati çekip bakar gibi yaparak gösterirdi. (III) Della'nın saçları altın renkli bir çağlayan gibi parlayarak dalga dalga dizlerine kadar döküldü ve bir elbise gibi vücudunu örttü. (IV) Della, saçlarını sinirli sinirli hemen topladı, tereddüt eder gibi oldu; yerdeki kırmızı tüyleri dökük halıya bir iki damla gözyaşı aktı.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde sıfat tamlaması yoktur?

A) I. ve II.

B) I. ve IV.

C) III. ve IV.

D) II. ve III.

 

9. Aşağıdakilerden hangisinde, yüklem bir söz öbeğinden oluşmuştur?

A) Della, gözlerinin yaşı kurumadan kahverengi ceketini kapıp aynı renkteki şapkasını başına geçirdiği gibi, eteklerini savurarak kapıdan çıktı.

B) Merdivenleri inip sokağa çıktı, "Mm. Sofronie. Her nevi saç levazımı" ibaresini taşıyan bir tabelanın önünde durdu.

C) Bir hamlede kendini yukarıda buldu; iriyarı, süt beyaz, soğuk bir kadın olan Madam Sofronie'ye sordu

D) Saçlarımı alır mısınız, deyince, Madam saçları pişkin bir alıcı eli ile bir yokladıktan sonra, “ Değeri yirmi dolardır.

10. İsim tamlamalarının sonuna "-lı, -lu" eki getirilip tamlamaya bir ismin ilave edilmesiyle kurallı birleşik sıfat oluşturulur. Bu açıklamadan hareketle, “Haberlerde kar yağışlı günlerin yakında olduğu söylendi” cümlesinde, altı çizili sıfat grubunda olduğu gibi.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu şekilde oluşmuş bir sıfat grubu vardır?

A) Della, peki, derhal, cevabını verdi ve ondan sonraki iki saati pembe bir bulut üstünde uçar gibi sevinçle nasıl geçirdiğini bilmiyordu

B) Jim için istediği hediyeyle eve dönmek arzusu ile dükkânların altını üstüne getiriyordu.

C) Nihayet gerçekten Jim için yapılmış bir şey, dükkân dükkân gezmiş, hiçbirinde buna benzer platin zincirli bir saat görmemişti.

D) Kıymeti, fazla gösterişli süslerde değil, deseninin sadeliğinde ve kibarlığında idi

 

11. Zincirleme isim tamlamalarında tamlayan ya da tamlanan diğer isim tamlamaları türünden biriyle oluşur.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlayanı belirtisiz isim tamlaması olan bir zincirleme isim tamlaması vardır?

A) Bütün iyi şeyler böyle olmalıdır, ata yadigârı olan bu saat çok güzeldi.

B) Della ilk nazarda kararını verdi, zincir tıpkı Jim gibi gösterişsiz, fakat kıymetliydi.

C) Kocasını da, zinciri de aynı şekilde tarif etmek mümkündü, yirmi bir dolar verdi.

D) Bu zinciri taktıktan sonra Jim artık, saatine nerede olsa bakabilir, daha doğrusu bakmaya heveslenebilirdi.

 

12. I. Eve avdet ettikten sonra Della'nın sarhoşluğu biraz geçti.

II. Aklı başına gelerek ihtiyatlı hareket etmeyi düşündü.

III. Zeytin gözlü Della saç maşalarını çıkartarak hava gazını yaktı.

IV. Ve aşkla cömertliği birleştirdi, içindeki tahribatı tamire koyuldu.

Yukarıda numaralanmış dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) I. de belirtili isim tamlaması vardır.

B) II. de sıfat tamlamasına yer verilmiştir.

C) III. de kurallı birleşik sıfat kullanılmıştır.

D) III. de belirtili isim tamlamasına yer verilmiştir

 

13. I. Kırk dakika zarfında saçları mektep kaçağı bir çocuk kafasına döndü.

II. Della aynada kendini tenkitçi bir nazarla uzun uzadıya dikkatle seyretti.

III. Jim benim bu halimi görüp de ilk bakışta öldürmezse çok iyi.

IV. Bir dolar seksen yedi sentle başka ne alınabilirdi ki, dedi.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisinde tamlayanı düşmüş bir isim tamlaması vardır?

A) l.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

 

14. Edat öbekleri adı nitelediğinde sıfat, fiili belirttiğinde zarf görevi üstlenir.

Aşağıdakilerin hangisinde edat öbeği sıfat görevinde kullanılmıştır?

A) Beni tiyatro kızlarına benzetecek, ama ne yapayım, dedi Della.

B) Sobanın arkasına yerleştirilen tavadaki pirzolaların amber gibi kokusu evi sardı.

C) Della zinciri avucuna alarak masaya kadar gitti, sessizce oturdu.

D) Kocasının, merdivenlerdeki ayak seslerini duyduğunda kızarır gibi oldu.

 

15. Büyük Allah’ım! Yalvarırım sana, ne olur, güzel bir gece olsun.

Jim kapıyı açtı, yavaş yavaş içeri girdi, arkasından kapadı.

Zavallı henüz yirmi iki yaşında, aslan gibi çalışıyordu.

Yeni bir pardösüye ihtiyacı vardı, ellerinde eldiven yoktu.

Yukarıdaki dizelerde aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Fiilimsi öbeği

B) Edat öbeği

C) İkileme

D) Sıfat tamlaması

 

16. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde söz öbeği (Kelime grubu) yoktur?

A) Jim, odaya koku almış bir av köpeği gibi etrafına kayıtsız bir halde bakınarak girdi.

B) Della çevreye bakındı, nazardan mı neden? Anlamayarak korktu.

C) Bu nazarlar ne hayret, ne hiddet, ne dehşet, ne beğenmemezlik idi.

D) Yani genç kadının hazırlandığı hislerden hiçbirini ifade etmiyordu.

 

17. Jim, yüzünde o garip ifade ile nazarlarını karısına dikmiş sadece bakıyordu.

Della masanın yanından kıvrılarak yaklaştı.

Bu cümlelerdeki sözcük öbekleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?

A) İsim tamlaması – ikileme

B) Sıfat tamlaması – belirtili isim tamlaması

C) Birleşik fiil – edat öbeği

D) İsim tamlaması – birleşik fiil

E) İkileme – fiilimsi öbeği

 

18. (I) Jim, şekerim ne olursun öyle bakma, diye yalvardı, uzun saçımı kesip sattım. (II) Noeli sana güzel bir hediye almadan geçiremezdim, ölürdüm, ne olacak yine büyür. (III) Affediyorsun değil mi, saçlarım çabuk büyür, unutalım bunu, haydi Jim, şekerim. (IV) Noel'in mübarek olsun de de barışalım, ne güzel ne hoş bir hediye aldığımı tasavvur edemezsin, dedi.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisinde birden fazla belirtili sıfat tamlaması yoktur?

A) l.

B) II.

C) III.

D) IV.

E) V.

 

19. İkiden fazla kelimeden oluşan gruplarda içe içe geçmiş, birbirini tamamlayan başka kelime grupları da bulunur.

Aşağıdakilerin hangisinde tamlayanla tamlanan arasına sözcükler girmiştir?

A) Jim anlayamamış gibi yavaş yavaş, başının çağlayanını mı kestin, dedi.

B) Della, beğenmedin mi, sevmedin mi? Sevdiğin insanı tanımadın mı, diye yalvardı.

C) Jim, Della’nın kısacık kalmış saçlarına şaşkın şaşkın baktı.

D) Aptallaşmış gibi, kendi saçımı kestim mi dedin, diye cevap verdi.

 

20. Doğadaki seslerin taklidi sonucu ortaya çıkan sözcüklere yansıma dendiğini belirtmiştik. Bu yansımaların oluşturduğu kelime grupları da vardır.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde yansıma grubu vardır?

A) Dellacığım, cebimdeki paketi açarsan apar topar neden afalladığımı anlarsın, dedi.

B) Della paketi açtı, Broodway'de bir vitrinde görüp uzun müddettir arzuladığı taraklar çıktı.

C) Kaplumbağa kabuğundan yapılmış tarakları görünce gözlerinden yaşlar akmaya başladı.

D) Elmas kenarlı pahalı tarak için ümide kapılmadan ne çok beğenmiş ve arzulamıştı

 

21. Anlatımı güçlendirmek, söze güzellik katmak amacıyla birden çok sözcüğün genellikle mecaz anlama gelecek biçimde kaynaşmasıyla oluşan klişeleşmiş sözlere deyim denir. Deyimler, kalıplaşmış olduğundan onu oluşturan sözcükler değiştirilemez.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim vardır?

A) ─ Ay unutuyordum, diye bağırdı. Jim alınan güzel hediyeyi görmemişti. Della avucunu açarak sevinçle kocasına uzattı. Bu kıymetli, fakat donuk maden genç kadının ruhundaki ateşin aksi ile parlar gibi oldu.

B) ─ Şekerim, güzel değil mi? Bütün şehri altüst ettikten sonra bulabildim. Saatini ver bakalım nasıl yakışacak, dedi.

C) Jim, Della'nın dediğini yapacak yerde kendini sedire attı. Ellerini başının arkasına koydu, ikimiz de bindiğimiz dalı kesmişiz, deyip gülmeye başladı.

D) ─ Della sevgilim, Noel hediyelerimizi bir kenara koyup bir müddet saklayalım. Bugünkü halimize uygun değil. Biraz fazla. Tarakları almak için saati sattım. Pirzolaları koy bakalım ateşe, dedi.

1. soru

2. soru

3. soru

4. soru

5. soru

6. soru

7. soru

8. soru

9. soru

10. soru

11. soru

D

B

C

C

B

A

D

C

D

C

A

12. soru

13. soru

14. soru

15. soru

16. soru

17. soru

18. soru

19. soru

20. soru

21. soru

D

A

B

A

B

B

D

C

A

C