LGS için ÖYKÜ OKUTAN SORULAR
Ortaokulda 8. sınıf velileriyle toplantı yapacağını söyleyen
öğretmen arkadaşım beni de davet etti. "Ben de katılmak isterim, çok
memnun olurum?" dedim.
Konu LGS idi. Tartışmaların odağında öğrencilerin soru çözmekten
bıktıkları, kitap okumadıkları, cep telefonu ve internet vardı. Bir
velinin "Hocam, soru çözdüremiyorum. Kızım bana "Anne bıktım, hep
aynı sorular, çöz çöz hep aynı... İstemiyorum..." diyor. Bana bir
yol gösteriniz, lütfen" diyen sözleri karşısında öğretmen
arkadaşımın çaresizliğine tanık oldum. Velinin sözleri bana da Öykü
Okutan Soruların ilk kıvılcımını işaret etti. Acaba olur mu, olmaz
mı, derken yoğun uğraşlardan sonra olabileceğini gördüm.
Türkçe soru kökleri için gerekli olan paragraf ve cümleleri seçtiğim
bir öyküden aldım. Üstelik bunu olay örgüsüne zarar vermeden yaptım.
Deneme yaptığım okullarda öğretmen, veli ve öğrencilerde olağanüstü
ilgi görünce daha çok yazma isteği duydum.
Türkçe soru köklerini masallarla, halk hikâyeleriyle, şair ve yazar
anılarıyla, Türk sanat müziği güfteleriyle, güncel şarkı sözleriyle
ve diğer edebi konularla ilişkilendirmeye başladım.
Amacım öğrencilerin belleklerinde olup da unutulan Türkçe anlama ve
kavrama yeteneklerini güncelleştirmelerini sağlamak, hem de okuma
isteklerini harekete geçirmekti. Bu amacıma fazlasıyla ulaştığımı
görmekten heyecan duydum.
Öğrencilerin yoğun ilgisinin yanında daha çok öğrencilerin anne ve
babalarının yoğun talebiyle karşılaştım. "Çocuklar
tek konulu dershane sorularından bıkmışlardı. Hep aynı olduklarını
söylüyorlardı. Nasıl olsa kitap okumuyorlar, okutamıyoruz. Bu
sorular çok güzel; hem soru çözüyorlar hem öykü okuyorlar. Çok
hoşlarına gitti" diyerek, daha çok soru istediler.
Elbette ki öykünün aslını okumaya benzemez, ancak hiç okumayan
ya da az okuyan öğrenciler için bir basamak oluşturuyorlar.
Bu çalışmalarımda, her yaprak test bir öykü içermektedir. Aşağıdaki
örnekte de göreceğiniz gibi, öykülerin aslını bozmamaya özen
gösterdim.
LGS - SORU ÇÖZERKEN
ÖYKÜ OKUTAN TÜRKÇE SORULAR
LGS 2020 Türkçe Kazanım:
T.8.3.5. Bağlamdan yararlanarak bilmediği kelime ve kelime
gruplarının anlamını tahmin eder
(Öğrencilerin tahmin ettikleri kelime ve kelime gruplarını öğrenmek
için sözlük, atasözleri ve deyimler sözlüğü vb. araçları
kullanmaları sağlanır. Öğrencilerin tahmin ettikleri kelime ve
kelime gruplarını öğrenmek için sözlük, atasözleri ve deyimler
sözlüğü vb. araçları kullanmaları sağlanır. Öğrencinin öğrendiği
kelime ve kelime gruplarından sözlük oluşturması teşvik edilir.)
Öykü Yczarı
: Della’nın Hikâyesi (O. Henry)
Soru Sayısı
: 20+1=21
1.
“Kelimelerin, bir varlığı, kavramı, niteliği, durumu, hareketi
karşılamak üzere, belirli kurallar içinde yan yana gelerek
oluşturdukları kelime topluluklarına kelime grubu denir”
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yukarıdaki
tanıma uygun kelime grubu yoktur?
A) Della’nın tam bir dolar seksen
yedi senti vardı.
B) O kadar, ne bir sent eksik, ne
bir sent fazla!
C) Bunun da altmış senti peniden
olan ufaklıktı.
D) Bu penileri teker teker bakkal
kasap manavla çekişe çekişe pazarlık ederek biriktirmişti.
2. "deve" ve
"kuş" kelimeleri tek başlarına birer varlığı karşılarlar. Ama "deve
kuşu" kelime grubunun karşıladığı varlığı tek kelime ile
karşılayamayız.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yukarıdaki
açıklamaya uygun bir kelime grubu vardır?
A) Della paraları üç defa saydı.
B) Bir dolar seksen yedi sent, o kadar! Hâlbuki
ertesi gün Noel Bayramıydı.
C) Kendini odadaki eski divanın üzerine attı.
D) Hıçkıra hıçkıra ağlamaktan başka çare yoktu,
Della da böyle yaptı.
3. “Çocuk
çiçeği arkadaşına verdi" cümlesinde “çocuk” ve “çiçek” sözcükleri
oldukça soyutturlar. Eğer onların önüne “küçük” ve “kır”
sözcükleriyle birlikte "Küçük çocuk, kır çiçeklerini arkadaşına
verdi" şeklinde söylersek, varlıkların nitelik ve niceliklerini de
bildirerek ifade etmiş oluruz.
Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcük
gruplarının hangisinde benzer bir örnek vardır?
A) Della'nın evi, haftada sekiz dolara
tutulmuş mobilyalı bir apartman!
B) Tasvire değer bir hali
yok, tam bir fakirhane!
C) Aşağıda girişte, içine tek bir zarf sığdırmaya
yetmeyen eski mektup kutusu ile bir zil vardı.
D)
Kapıda da "Mr. James Dillingham Young"
ismini taşıyan bir kart asılı idi.
4.
Mr. James Dillingham eve geldiği vakit Della, kocasına "Jim" diye
hitap eder, boynuna sarılarak onu bağrına basardı.
Gözündeki yaşlar dindikten sonra Della eline bir ponpon alarak
yüzünü pudraladı. Pencerede durarak o kasvetli arka avludaki beyaz
bir parmaklıkta yürüyen kediyi aptal aptal seyretti. Ertesi gün
Noel'di. Jim'e bir hediye alabilecek yalnız bir dolar seksen yedi
senti vardı.
Aşağıdaki seçeneklerde belirtilen kelime gruplarından hangisi için,
yukarıdaki metinde örneği yoktur?
A) Tekrar grubu (ikileme)
B) Sıfat tamlaması
C) İsim tamlaması
D) Sayı grubu
5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ikileme
farklı bir yolla yapılmıştır?
A) Bu penileri aylardan beri birer birer
biriktirmişti.
B) Hâlbuki şimdi ucuz pahalı bir işe
yaramadıklarını görüyordu.
C) Jim’in aldığı haftada yirmi dolar bir bir
eriyip gidiyordu.
D)
Masrafların çokluğu teker teker
aklından geçiyordu.
6. “Açılan
bir gülsün sen yaprak yaprak” cümlesinde “Açılan gül”
sıfat tamlamasını oluşturan sözcüklerin arasına “bir” sözcüğü girmiştir. Daha çok şiir dilinde görülen benzer uygulama
aşağıdaki cümlelerin hangisinde vardır?
A) Şimdi Jim'e güzel bir hediye alacak sadece bir
dolar seksen yedi senti vardı.
B) Sevgili Jim'ine güzel hedeye almak hususunda
hülyalar kurarak mesut anlar yaşamıştı.
C) Güzel, nadir, parlak bir
hediye,
diyerek pencereden uzaklaştı, kendini
aynanın önüne attı.
D) Gözleri pırıl pırıl yanıyordu, ama aniden
rengi uçuvermişti; saçlarını çözerek omuzlarının üzerine döktü.
7.
Kelime
gruplarının diğer kelimelerle ve kelime gruplarıyla ilişkisi, grubun
sonundaki çekim ekleriyle sağlanır. Bu çekim ekleri sadece grubun
son kelimesine değil, o gruba aittir.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin
hangisinde altı çizili kelime grubu örnek değildir?
A) James Dillingham Young Ailesi'nin
iftihar ettikleri iki şeyleri vardı.
B) Birisi Jim'in babasından intikal eden
ve aslında büyük babasına ait olan altın saat,
C) Diğeri ise açıldığı zaman çağlayana dönen
Della'nın saçları idi.
D) İkisinin de en değerli varlığı bunlar
idi.
8.
(I) Apartmanın hava deliğinin karşı tarafında Saba Melikesi
otursaydı, Della, kraliçenin mücevherlerini kıymetten düşürmek
kastiyle, o güzel saçlarını pencereden dışarı sarkıtırdı.
(II)
Hazreti Süleyman apartmanın kapıcısı olsa ve bütün servetini,
elmaslarını, bodrumda bulundursaydı, Jim ihtiyarı kıskandırıp
hasetle sakalını kaşıttırmak için önünden her geçişinde cebindeki
saati çekip bakar gibi yaparak gösterirdi.
(III)
Della'nın saçları altın renkli bir çağlayan gibi parlayarak dalga
dalga dizlerine kadar döküldü ve bir elbise gibi vücudunu örttü.
(IV)
Della, saçlarını sinirli sinirli hemen topladı, tereddüt eder gibi
oldu; yerdeki kırmızı tüyleri dökük halıya bir iki damla gözyaşı
aktı.
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde
sıfat tamlaması yoktur?
A) I. ve II.
B) I. ve IV.
C) III. ve IV.
D) II. ve III.
9. Aşağıdakilerden hangisinde, yüklem bir söz
öbeğinden oluşmuştur?
A) Della, gözlerinin yaşı kurumadan kahverengi
ceketini kapıp aynı renkteki şapkasını başına geçirdiği gibi,
eteklerini savurarak kapıdan çıktı.
B) Merdivenleri inip sokağa çıktı, "Mm. Sofronie.
Her nevi saç levazımı" ibaresini taşıyan bir tabelanın önünde durdu.
C) Bir hamlede kendini yukarıda buldu; iriyarı,
süt beyaz, soğuk bir kadın olan Madam Sofronie'ye sordu
D)
Saçlarımı alır mısınız, deyince, Madam
saçları pişkin bir alıcı eli ile bir yokladıktan sonra, “ Değeri
yirmi dolardır.
10. İsim
tamlamalarının sonuna "-lı, -lu" eki getirilip tamlamaya bir ismin
ilave edilmesiyle kurallı birleşik sıfat oluşturulur. Bu açıklamadan
hareketle, “Haberlerde kar
yağışlı günlerin yakında olduğu söylendi” cümlesinde, altı
çizili sıfat grubunda olduğu gibi.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu şekilde
oluşmuş bir sıfat grubu vardır?
A) Della, peki, derhal, cevabını verdi ve ondan
sonraki iki saati pembe bir bulut üstünde uçar gibi sevinçle nasıl
geçirdiğini bilmiyordu
B) Jim için istediği hediyeyle eve dönmek arzusu
ile dükkânların altını üstüne getiriyordu.
C) Nihayet gerçekten Jim için yapılmış bir şey,
dükkân dükkân gezmiş, hiçbirinde buna benzer platin zincirli bir
saat görmemişti.
D)
Kıymeti, fazla gösterişli süslerde
değil, deseninin sadeliğinde ve kibarlığında idi
11.
Zincirleme isim tamlamalarında tamlayan ya da tamlanan diğer isim
tamlamaları türünden biriyle oluşur.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde tamlayanı
belirtisiz isim tamlaması olan bir zincirleme isim tamlaması vardır?
A) Bütün iyi şeyler böyle olmalıdır, ata yadigârı
olan bu saat çok güzeldi.
B) Della ilk nazarda kararını verdi, zincir tıpkı
Jim gibi gösterişsiz, fakat kıymetliydi.
C) Kocasını da, zinciri de aynı şekilde tarif
etmek mümkündü, yirmi bir dolar verdi.
D)
Bu zinciri taktıktan sonra Jim artık,
saatine nerede olsa bakabilir, daha doğrusu bakmaya
heveslenebilirdi.
12. I. Eve
avdet ettikten sonra Della'nın sarhoşluğu biraz geçti.
II. Aklı başına gelerek ihtiyatlı hareket etmeyi
düşündü.
III. Zeytin gözlü Della saç maşalarını çıkartarak
hava gazını yaktı.
IV. Ve aşkla cömertliği birleştirdi, içindeki
tahribatı tamire koyuldu.
Yukarıda numaralanmış dizelerde
aşağıdakilerden hangisi yoktur?
A) I. de belirtili isim tamlaması vardır.
B) II. de sıfat tamlamasına yer verilmiştir.
C) III. de kurallı birleşik sıfat kullanılmıştır.
D) III. de belirtili isim tamlamasına yer
verilmiştir
13. I. Kırk
dakika zarfında saçları mektep kaçağı bir çocuk kafasına döndü.
II. Della aynada kendini tenkitçi bir nazarla
uzun uzadıya dikkatle seyretti.
III. Jim benim bu halimi görüp de ilk bakışta
öldürmezse çok iyi.
IV. Bir dolar seksen yedi sentle başka ne
alınabilirdi ki, dedi.
Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisinde
tamlayanı düşmüş bir isim tamlaması vardır?
A) l.
B) II.
C) III.
D) IV.
E) V.
14. Edat
öbekleri adı nitelediğinde sıfat, fiili belirttiğinde zarf görevi
üstlenir.
Aşağıdakilerin hangisinde edat öbeği sıfat
görevinde kullanılmıştır?
A) Beni tiyatro kızlarına benzetecek, ama ne
yapayım, dedi Della.
B) Sobanın arkasına yerleştirilen tavadaki
pirzolaların amber gibi kokusu evi sardı.
C) Della zinciri avucuna alarak masaya kadar
gitti, sessizce oturdu.
D)
Kocasının, merdivenlerdeki ayak
seslerini duyduğunda kızarır gibi oldu.
15. Büyük
Allah’ım! Yalvarırım sana, ne olur, güzel bir gece olsun.
Jim kapıyı açtı, yavaş
yavaş içeri girdi, arkasından kapadı.
Zavallı henüz yirmi iki
yaşında, aslan gibi çalışıyordu.
Yeni bir pardösüye ihtiyacı
vardı, ellerinde eldiven yoktu.
Yukarıdaki dizelerde aşağıdakilerden hangisi
yoktur?
A) Fiilimsi öbeği
B) Edat öbeği
C) İkileme
D) Sıfat tamlaması
16. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde söz öbeği
(Kelime grubu) yoktur?
A) Jim, odaya koku almış bir av köpeği gibi
etrafına kayıtsız bir halde bakınarak girdi.
B) Della çevreye bakındı, nazardan mı neden?
Anlamayarak korktu.
C) Bu nazarlar ne hayret, ne hiddet, ne dehşet,
ne beğenmemezlik idi.
D) Yani genç kadının hazırlandığı hislerden
hiçbirini ifade etmiyordu.
17.
Jim, yüzünde o garip ifade ile nazarlarını karısına dikmiş sadece
bakıyordu.
Della masanın yanından kıvrılarak yaklaştı.
Bu cümlelerdeki sözcük öbekleri aşağıdakilerin
hangisinde doğru olarak sıralanmıştır?
A) İsim tamlaması – ikileme
B) Sıfat tamlaması – belirtili isim tamlaması
C) Birleşik fiil – edat öbeği
D) İsim tamlaması – birleşik fiil
E) İkileme – fiilimsi öbeği
18. (I) Jim,
şekerim ne olursun öyle bakma, diye yalvardı, uzun saçımı kesip
sattım. (II) Noeli sana güzel bir hediye almadan geçiremezdim,
ölürdüm, ne olacak yine büyür. (III) Affediyorsun değil mi, saçlarım
çabuk büyür, unutalım bunu, haydi Jim, şekerim. (IV) Noel'in mübarek
olsun de de barışalım, ne güzel ne hoş bir hediye aldığımı tasavvur
edemezsin, dedi.
Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisinde
birden fazla belirtili sıfat tamlaması yoktur?
A) l.
B) II.
C) III.
D) IV.
E) V.
19. İkiden
fazla kelimeden oluşan gruplarda içe içe geçmiş, birbirini
tamamlayan başka kelime grupları da bulunur.
Aşağıdakilerin hangisinde tamlayanla tamlanan
arasına sözcükler girmiştir?
A) Jim anlayamamış gibi yavaş yavaş, başının
çağlayanını mı kestin, dedi.
B) Della, beğenmedin mi, sevmedin mi? Sevdiğin
insanı tanımadın mı, diye yalvardı.
C) Jim, Della’nın kısacık kalmış saçlarına şaşkın
şaşkın baktı.
D) Aptallaşmış gibi, kendi
saçımı kestim mi dedin, diye cevap verdi.
20. Doğadaki
seslerin taklidi sonucu ortaya çıkan sözcüklere yansıma dendiğini
belirtmiştik. Bu yansımaların oluşturduğu kelime grupları da vardır.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde yansıma grubu
vardır?
A) Dellacığım, cebimdeki paketi açarsan apar
topar neden afalladığımı anlarsın, dedi.
B) Della paketi açtı, Broodway'de bir vitrinde
görüp uzun müddettir arzuladığı taraklar çıktı.
C) Kaplumbağa kabuğundan yapılmış tarakları
görünce gözlerinden yaşlar akmaya başladı.
D) Elmas kenarlı pahalı tarak için ümide
kapılmadan ne çok beğenmiş ve arzulamıştı
21. Anlatımı
güçlendirmek, söze güzellik katmak amacıyla birden çok sözcüğün
genellikle mecaz anlama gelecek biçimde kaynaşmasıyla oluşan
klişeleşmiş sözlere deyim denir. Deyimler, kalıplaşmış olduğundan
onu oluşturan sözcükler değiştirilemez.
Bu açıklamaya göre aşağıdaki cümlelerin
hangisinde deyim vardır?
A) ─ Ay unutuyordum, diye bağırdı. Jim alınan
güzel hediyeyi görmemişti. Della avucunu açarak sevinçle kocasına
uzattı. Bu kıymetli, fakat donuk maden genç kadının ruhundaki ateşin
aksi ile parlar gibi oldu.
B) ─ Şekerim, güzel değil mi? Bütün şehri altüst
ettikten sonra bulabildim. Saatini ver bakalım nasıl yakışacak,
dedi.
C) Jim, Della'nın dediğini yapacak yerde kendini
sedire attı. Ellerini başının arkasına koydu, ikimiz de bindiğimiz
dalı kesmişiz, deyip gülmeye başladı.
D) ─ Della sevgilim, Noel hediyelerimizi bir kenara koyup bir müddet saklayalım. Bugünkü halimize uygun değil. Biraz fazla. Tarakları almak için saati sattım. Pirzolaları koy bakalım ateşe, dedi.
1. soru |
2. soru |
3. soru |
4. soru |
5. soru |
6. soru |
7. soru |
8. soru |
9. soru |
10. soru |
11. soru |
D |
B |
C |
C |
B |
A |
D |
C |
D |
C |
A |
12. soru |
13. soru |
14. soru |
15. soru |
16. soru |
17. soru |
18. soru |
19. soru |
20. soru |
21. soru |
|
D |
A |
B |
A |
B |
B |
D |
C |
A |
C |